Ақмола облысы Аршалы ауданының ауылдық мектептерінің бірінде математика пәнінің мұғалімі, директордың тәрбие работе жөніндегі орынбасары Замзагүл Әбдина бірнеше жылдан бері балаларды «Вермикультура – Қазақстан жерінің құнарлылығы үшін» жобасымен айналасуға тартып келеді.
Бұл жоба балаларға экологиялық-экономикалық білім алудың негіздерін үйрететін биогумусты жасау үшін Калифорния құртын өсіру мен өндіруге бағытталған.
2015 жылы ауылдағы экологиялық мәселелерді шешу үшін мұғалім үй жануарларының қалдықтарын шығарудың баламасын іздеуге қызығушылық танытты. Жердің құнарлылығын жақсартуды жеделдету үшін Калифорния құртын осы қалдықтарға жіберу идеясы пайда болды, соның арқасында мектеп жанындағы бақта «құрт питомнигі» құрылды.
«Оқушыларымыз жыл бойы Калифорния құртына қамқорлық жасайды: оларды қоректендіру үшін бункерге сәбіз, қызылша, өңделген қияр мен қызанақтың, картоптың қалдықтарын салады», – дейді Замзагүл Жақұдайқызы.
Арнасай мектебінің 5-8 сынып оқушылары жыл сайын жобаны жүзеге асыруды жалғастыра отырып, бөлме өсімдіктерін, көкөніс және гүл дақылдарының көктемгі көшеттерін азықтандыру және құнарлылықты арттыру үшін өздері биогумусты шығарады.
Жылыжайлар мен бақшадағы көкөніс және гүл дақылдарын азықтандыру ретінде биогумусты енгізу мектеп маңындағы көкөністердің өнімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Жобаны іске асыру нәтижесінде жыл сайын мектептің «азық-түлік алаңында» химиялық тыңайтқыштарсыз, биогумусты қолдана отырып, шамамен 500-700 кг қызанақ, 1000-1200 кг қырыққабат, 600-1000 кг қияр, 300-500 кг сәбіз, қызылша, пияз және цуккини өсіріледі!
«Калифорния құрты өте ашкөз. Күн жылынғаннан кейін сыныптастарымызбен оларды тамақ қалдықтарын бере бастаймыз. Қайта өңделген және еленген биогумус массасын бақшалар мен гүлзарларға жібереміз» – дейді 8 сынып оқушысы Еркін Қалқаман.
Әр көктемде мектептің гүлзарларына 1000-ға дейін барқытгүл, цинниялар, петуниялар, портулактар, астралар және біржылдық георгиндер отырғызылады. Мектептің кабинеттері мен рекреацияларында биогумуста бөлме өсімдіктері жақсы өседі.
«Осы күзде біз болашақ қызанақ, бұрыш, қырыққабат көшеттеріне 9 қап биогумус дайындадық. Сондай – ақ жыл сайын мектеп асханасында тамақтану үшін дәруменге бай көкөніс дайындаймыз» – дейді мақтанышпен сегізінші сынып оқушысы Валерия Кузнецова.
«Біздің мектептің тәжірибесі басқа мектептерге және мүмкін егіншілікке учаскелердегі жердің құнарлылығын арттыру үшін жақсы үлгі болады деп үміттенеміз. Мен жоба жетекшісі ретінде және оқушыларым өз жетістіктерімен, бақылауларымен және тәжірибелерімен бөлісуге дайынмын», – деп сендірді Замзагүл Абдина.
Айтпақшы, осы балалардың жұмысы облыстық және республикалық экологиялық жобалар конкурстарында ұсынылып, атап өтілді.
Біртұтас тәрбие бағдарламасы жалпыадамзаттық және ұлттық құндылықтар негізінде еңбекқор, адал, саналы, жасампаз азаматты тәрбиелеуге бағытталған. Осылайша, мектеп ұжымының оқушыларды жердің құнарлылығын арттыру жөніндегі экологиялық жобаға тарту олардың экологиялық мәдениетін, еңбекқорлығы мен әлеуметтік дағдыларын қалыптастырады.
