Әлеуметтік азық-түлік бағасының тұрақтандыру жағдайы өңірлік әкімдіктерінің жеке бақылауларына өтеді. Қараша айы жылдық азық-түлік инфляция деңгейін қалыптастыратын шешуші ай болмақ. Жиынды Премьер-Министрдің орынбасары Серік Жұманғарин осындай тапсырмадан бастады.
Сауда комитетінің мәліметінше, қарашаның бірінші аптасында ӘМАТ бағасының өсімі 0,1% құрады, негізгі драйвер – жұмыртқа бағасының маусымдық өсуі (1,7%). Сонымен қатар қарақұмық (-0,2%) және күнбағыс майы (-0,1%) бағасының ұзақ мерзімді төмендеу үрдісі жалғасып отыр. Көкөніс бағасының маусымдық төмендеуі: картоп (-1,7%), пияз (-1,2%), қырыққабат (-1,3%), сәбіз (-1%) тіркелді.
Жұмыртқа бағасының едәуір өсімі Алматыда байқалды – бір аптада 3,7%. Бұл жерде басқа өңірлердің арасында жалғыз ғана пастерленген сүттің бағасы өсті (1,2%). Маусымаралық бағаның көтерілу қаупін ескере отырып, Серік Жұманғарин әкімдіктерге өңірлердегі әлеуметтік азық-түлік бағасының жағдайын жеке бақылауды тапсырды. Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі ірі өндірушілер арасындағы баға өсімінің себептерін талдау және анықталған фактілер туралы келесі аптада хабарлауды тапсырды.
Ауыл шаруашылығы министрлігінің мәліметінше, бүгінде өңірлерде көкөніс, қант, қарақұмықтың барлық қажетті қоры қалыптастырылған. Күріш бойынша қажетті қор қалыптастыру деңгейі төмен – келісімшарттың жалпы пайызы қажетті сұраныс көлемінің 86%-ды құрайды. Артта қалғандардың қатарында – Алматы (94%), БҚО (64%), Қарағанды облысы(28%), Маңғыстау облысы (61%), СҚО
Күріш бойынша артта қалулар бар – мердігерліктің жалпы пайызы қажетті сұраныс көлемінің 86%-ын құрайды. Артта қалғандардың қатарында Алматы (94%), Батыс Қазақстан облысы (64%), Қарағанды облысы (28%), Маңғыстау облысы (61%), Солтүстік Қазақстан облысы (74%) бар.
«Форвардтық сатып алу шарттарын қайта қалыптастыру бойынша, сатып алу схемасына көшу үшін кемінде 70% – тікелей ауыл шаруашылығы өндірушілері мен қайта өңдеушілерден, тек 30% – сауда желілері мен көтерме саудагерлерден, бүгінгі таңда артта қалған 8 өңірдің 5-уі Алматы, Атырау, Шымкент қалаларын қоспағанда, ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілермен тікелей келісімшартқа көшкен», — деп хабарлады Ауыл шаруашылығы вице-министрі Ербол Тасжүреков
Вице-премьер барлық өңірлерге құс фабрикаларын айналым қаражатымен қолдауға ерекше назар аудара отырып, осы жұмысты бір апта мерзімде аяқтау міндетін қойды.
Ауыл шаруашылығы вице-министрі Азат Сұлтанов 2023-2025 жылдарға арналған көкөніс сақтау қоймаларын салу бойынша кешенді жоспарды іске асыру жағдайы туралы баяндады. Бүгінгі таңда Қазақстан бойынша қуаты 1 822 мың тонна көкөніс пен жеміс сақтайтын 901 нысан бар (499,7 мың тоннаға 257 картоп қоймасы, сыйымдылығы 1 186 мың тоннаға 580 көкөніс қоймасы, 136,9 мың тоннаға 64 жеміс-жеміс қоймасы).
«Кешенді жоспарға сәйкес, 2023-2025 жылдар аралығында жалпы қуаттылығы 689,9 мың тонна болатын 92 сақтау қоймаларын салу жоспарланып отыр, бұл жалпы сақтау қуаттылығын 2,4 млн тоннаға дейін жеткізуге мүмкіндік береді. Біз өз есептерімізде халық санына және олардың қажеттілігін жеміс-көкөніс тобымен қамтамасыз етуді негізге аламыз. Сонымен қатар өңірді, көкөністердің негізгі өндірушілерін есептейміз, бұл Қарағанды, Павлодар, Жамбыл, СҚО, онда мал өндірісі нормадан көп және олар ірі қалалардың азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Мысалы, елорданың азық-түлік белдеуін Павлодар мен Қарағанды облыстары, Алматы қаласын Алматы мен Жамбыл облыстары қамтамасыз етеді. Қажетті сақтау орындарының болуы шарт», — деді Азат Сұлтанов.
Жоспарға сәйкес, биыл сыйымдылығы – 272 мың тонна, 2024 жылы – 206 мың тонна және 2025 жылы – 160 мың тонна сақтау орны пайдалануға берілуі тиіс.
«Көкөністер мен жемістерді сақтауға арналған қосымша орын салу жобаларының басты желісі суару, егіс алқаптары мен суармалы жерлерді ұлғайту жобаларымен қатар жүруі тиіс. Аталған міндетті жергілікті атқарушы органдар бақылауға алуы керек. Біз еліміздің азық-түлік қауіпсіздігі саясатымен айқындалған дақылдарды өсіру үшін суару жобаларына қолжетімді қаржы бөлетін боламыз», — деп атап өтті Серік Жұманғарин.
Сондай-ақ кеңесте күнбағыс өсірудің мемлекеттік қолдау шаралары талқыланды. 2023 жылы басым дақылдар өндірісін қолдауға бөлінген субсидиялардың жалпы көлемі 9,3 млрд теңге, майлы дақылдарға 2 млрд теңге қарастырылған. Барлық өңірлерден күнбағысты субсидиялауға Қостанай, Алматы және Жетісу облыстары ғана қаражат бөлінді. Мәселен, Түркістан өңірі мемлекеттік қолдау қаражатын сафлорды субсидиялауға бағыттады. АШМ мәліметінше, келесі жылы күнбағыс өсіруді субсидиялауға арналған қаражат көлемі шамамен сол деңгейде қалады.
«Алдағы жылдары өңірлерде күнбағысты қайта өңдеу бойынша жаңа қуаттар іске қосылатын болады. Бүгінгі таңда жұмыс істеп тұрған зауыттар 50%-дан кем жүктелген, ал шикізатсыз, күнбағыс өсіруді субсидиялаусыз жүктеу 20% деңгейінде болады. Қайта өңдеудің жаңа қуаттарын салудың мәні жоқ. Бас желі жалғыз болуы тиіс – тұқымды сатып алуды қанағаттандыратын деңгейге дейін жеткізу және күнбағыс майының тұрақты бағасын қамтамасыз ету. Мемлекеттік саясат – елімізде күнбағысты қайта өңдеуді дамыту, оны шикізат ретінде көрші елдер бізден алады. Сондықтан күнбағыс өсіру саласын қолдау қажет. Әкімдіктерге басым дақылдарды қолдауды анықтауда бизнес-тәсілді енгізу қажет», — деп мәлімдеді вице-премьер.
Сондай-ақ Серік Жұманғарин Азық-түлік корпорациясына жаңа тауар сипаты жоқ астықты өткізу бойынша шаруаларға көмек көрсету мүмкіндіктерін пысықтауды тапсырды.
