Балалардың мүдделерін қорғау – және құқықтарынқамтамасыз ету Қазақстанның мемлекеттіксаясатының басым бағыттарының бірі. Тәуелсіздікжылдары балалар мен жасөспірімдердің құқықтарымен кепілдіктерін реттейтін елуге жуық нормативтік-құқықтық актілер қабылданды.
Ақмола облысы бойынша балалардың құқықтарынқорғау және олардың қауіпсіздігін сақтау бойыншақажетті шараларды жасау мақсатында балалардызорлық – зомбылықтан қорғау, суицидтің алдын алужәне олардың құқықтары мен әл-ауқатын қамтамасызету жөніндегі 2023-2025 жылдарға арналған кешендіжоспарды іске асыру жөніндегі жол картасы әзірленіп, бекітілді. Кешенді жоспар денсаулықты сақтау, қауіпсіздікті қамтамасыз ету, балаларымызға сапалыбілім беру және әлеуметтік кепілдіктер берумәселелеріне жауапты барлық мүдделі мемлекеттікоргандармен және ұйымдармен өзара іс-қимылдыкөздейтін 4 бағыт пен 50 іс-шарадан тұрады.
Мемлекеттік органдар мен азаматтық қоғамныңерекше назары жетім балалар мен ата-анасыныңқамқорлығынсыз қалған балаларға көмек көрсетугебағытталған.
Облыста 1254 жетім және ата-анасыныңқамқорлығынсыз қалған балалар бар, олардың 1014 – і отбасылармен қамтылған (қорғаншылық/қамқоршылық – 908, патронаттық тәрбиеде – 93, асырап алу отбасында – 13). Бүгінгі таңда 174 балаинтернатта.
Соңғы 3 жылда мемлекеттік тұрғын үй қорынан244 жетім бала пәтер алды.
Жетім балаларды отбасына орналастыру мақсатындақамқоршыларға, патронат тәрбиешілерге, асырапалушы ата-аналарға үміткерлер Ақкөл қаласыныңбалаларды қолдау орталығы жанындағы асырап алушыата-аналар мектебінде оқытудан өтіп консультациялықкөмек көрсетеді.
Жетім балалардың бақытты балалық шағы ментолыққанды дамуын қамтамасыз ету, отбасылық сеніммен жылулық атмосферасын құру, оларды қоғамдатабысты әлеуметтендіру мақсатында 2024 жылызаңмен балалардың отбасылық құрылымының жаңанысаны-асырап алынған кәсіби отбасы енгізілді.
Асырап алатын кәсіби отбасыларға жіберілетінбалалардың санаты нақтыланды, бұл жетім балаларжәне ата-анасының қамқорлығынсыз қалған, панасыз, қараусыз қалған балалар, сондай-ақ әлеуметтікбейімделуге және әлеуметтік депривацияға әкелген,қатыгездікке ұшыраған балалар.
ҚР Әлеуметтік кодексіне сәйкес кәсібитәрбиешілерді қабылдаудың шекті жасы – 63 жасболып анықталды.
Асырап алушы кәсіби тәрбиешілер қорғаншылықжәне қамқоршылық органдарына балаларды қандасотбасыларына, ал мұндай мүмкіндік болмағанжағдайда қазақстандық азаматтардың отбасыларынақайтаруға жәрдемдесуге міндетті.
Асырап алушы отбасыларда тәрбиеленетінбалалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатындақорғаншылық және қамқоршылық органдарына алдынала ескертусіз осы отбасыларға олардың тұрғылықтыжері бойынша баруға құқық берілді.
Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсызқалған балалардың туыстарына оларды тәрбиелеугебасым құқық берілді.
Сонымен қатар, балаларды қолдау орталықтарыасырап алушы кәсіби отбасыларды сүйемелдеу, оларғақұқықтық, консультациялық және психологиялықкөмек көрсету құзыретіне ие.
Қорғаншылық және қамқоршылық органдарыныңштат санының нормативі алғаш рет бес мың баласанына кемінде бір маман қатынасында айқындалды. 2025 жылы облыста қорғаншылық және қамқоршылықоргандарының штаты 51 адамды құрайды, 2023 жылыштат 36 адамды құрады.
Бұл шара балаларды қорғау жүйесін сапалыжақсартуға және әрбір балаға уақтылы көмеккөрсетуге мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, облыста «Мейірім» қайырымдылықакциясы бойынша ақпараттық жұмыс жүргізілуде. Бүгінгі таңда қайырымдылық жасаушылар жетімбалалар мен ата-анасының қамқорынсыз қалған балалардың (6 бала) шоттарына шамамен 500 мыңтеңге сомасын аударды. 15 балаға «Отбасы банкіне»шоттар ашылды.
Қазіргі білім берудің басты міндеті – дені сау, мақсатты, саналы, рухани бай және адамгершіліктұлғаны тәрбиелеу.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2023 жылы Түркістанда өткен «Әділетті Қазақстан – Адалазамат» ұлттық құрылтайының екінші отырысындабалаларды тәрбиелеудің маңыздылығын атап өтті.
Осы міндеттерді іске асыру үшін 2024 жылдыңқыркүйегінен бастап облыстың барлық білім беруұйымдарында 6 бағыт бойынша «Біртұтас тәрбие» тұжырымдамасын іске асыру жүргізілуде. Бұлбағдарлама Білім Министрінің 2023 жылғы 19 қыркүйектегі № 294 бұйрығымен бекітілген. Бірыңғайтәрбие бағдарламасының міндеті балалардыңсанасына жалпыұлттық құндылықтарды, патриотизмді, еңбекқорлық пен жауапкершіліктітәрбиелеу болып табылады. Тәрбие жұмысыменбарлық санаттар мен жас ерекшеліктері қамтылған: мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының балалары, оқушылар мен студенттер.
Сонымен қатар, білім беру ұйымдарында «ТОҒЫЗАЙҒА – ТОҒЫЗ ІС-ШАРА» бағдарламасы және «ТӨРТТОҚСАН – ТӨРТ ӨНЕР» ұлттық мәдени – ағартужобасы іске асырылуда, аталған жұмыс бағыттарыбалаларға көпмәдениетті тәрбие беруді дамытуда. Оқужылының басынан бері барлық білім беруұйымдарында 200 мыңға жуық балалар мен жастардықамтитын 50 мыңға жуық іс-шара өткізілді.
Білім беру ұйымдарында балалардың құқықтарымен мүдделерін сақтау мәселелері бойынша жеделжүгіну үшін QR-коды бар «Bala Qorgau» жеделхат-чаты, «111-AMANAT» бірыңғай мемлекеттік байланысорталығы туралы ақпарат орналастырылған. Аудандардың (қалалардың) білім бөлімдері жанынан20 сенім телефоны, білім басқармасы жанындағысенім телефоны, колл-орталық, балалар мен ата-аналарға арналған «Көмек аумағы» облыстықжеделхат-чаты жұмысы ұйымдастырылды.
Балаларға қатысты зорлық-зомбылық пенбуллингке қарсы «Қатыгездік пен зорлық-зомбылықсыз балалық шақ» ақпараттық науқаны, «Зорлық-зомбылықсыз 16 күн» республикалықакциясы ұйымдастырылды. (бейнероликтер, жадынамалар әзірленді, семинарлар, дәрістер, тренингтер және т.б. өткізілді).
Кәмелетке толмағандар үшін қауіпсіз қолайлыжағдайлар жасау мақсатында барлық мемлекеттікжалпы білім беретін мектептерде және 29 колледждепсихологиялық қызметтер құрылды, білімбасқармасының әдістемелік орталығында облыстыңбарлық психологиялық қызметінің қызметінежетекшілік ететін психологиялық қызмет бөліміжұмыс істейді.
Мектеп пен ата-аналар жұртшылығының өзара іс-қимылының жаңа бағыттарының бірі ата-аналардыпедагогикалық қолдау орталықтары мен «Даналықмектебі» клубтарын іске асыру болды. Қазіргі уақыттамұндай жұмыс түрі әр мектепте 117 мыңға жуық ата-ананың қатысуымен жүргізіледі.
Балаларды тәрбиелеу, олардың қауіпсіздігі жәнеолардың құқықтарын қорғау мәселелері әрбір жасқазақстандықтың әлеуметтік кепілдіктерінің маңыздыаспектісі болып табылады.
Ақмола облысы әкімініңорынбасары
Д. Е. Айтбаев
