Ақмола облысының мамандандырылған ауданаралық әкімшілік сотының судьясы Бахытжан Жарылғасов Германия біліктілікті арттыру курсынан өтті.
2022 жылдың 18-31 шілде аралығында мамандандырылған ауданаралық әкімшілік сотының 13 судьясынан тұратын топ Халықаралық ынтымақтастық жөніндегі Германия қоғамы (GIZ) мен Американдық заңгерлер қауымдастығымен (ABAROLI) бірлесіп, Висмар қаласында (ФРГ) біліктілікті арттыру курсынан оқудан өтті.
Іс-шара Висмар қаласының қолданбалы ғылым университеті жанындағы Висмар Шығыс институты базасында Орталық Азия елдерінің (Қырғызстан, Өзбекстан, Түркіменстан) әкімшілік істерін қарайтын судьялардың қатысуымен (қатысушылардың жалпы саны 28) өткізілді.
Сапардың мақсаты судьялардың біліктілігін арттыру, Қазақстан Республикасының судьялары үшін сот төрелігін іске асыру кезінде алған білімдері мен доктриналарын қолданатын және әрекет ететін сыни прогрессивті ойлау қабілеті бар болашақ жаттықтырушыларды даярлау.
Аталған курстар шеңберінде Германия әкімшілік соттарының сот практикасын ескере отырып, әкімшілік юстицияға байланысты мынадай өзекті тақырыптар талқыланды (бағдарлама қоса беріліп отыр):
– әкімшілік Әділет тарихы және негізгі түсініктері;
-әкімшілік орган (Behorde) және Әкімшілік акт (Verwaltungsakt)туралы түсінік;
-әкімшілік қалауы (Ermessensentscheidung) және сот бақылауының шекаралары;
– әкімшілік Әділет қағидаттары;
-әкімшілік талап-арыздардың жарамдылығы мен негізділігінің процессуалдық аспектілері;
– дау, мәжбүрлеу туралы сот ісі (Anfechtungs und Verpflichtungsklage).
Алынған теориялық білім неміс, қазақстандық, өзбек және қызғыз әкімшілік соттарымен рұқсат етілген нақты әкімшілік істерді (казустарды) талдау негізінде, әкімшілік актілердің заңдылығын тексерудің неміс әдіснамасын (алгоритмін) қолдана отырып, практикалық сабақтармен бекітілді.
Германияда әкімшілік іс жүргізу тәртібі (рәсімдері) 1976 жылдан Федералды Әкімшілік рәсімдер туралы Заңмен реттеледі (Verwaltungssverfahrensgesetz).
Әкімшілік істер бойынша сот ісін жүргізу тәртібі федералды әкімшілік соттар туралы заңмен (Verwaltungsgerichtsordnung) анықталған.
Германиядағы әкімшілік юрисдикция дербес соттылықтың бестен бірі болып табылады.
Әрбір жерде бірінші сатыдағы әкімшілік соттар бар (барлығы 52) (Verwaltungsgericht). Германиядағы ең үлкен әкімшілік сот-Берлин жерінің әкімшілік соты, ол сотталушының заңды мекен-жайы Берлинде болған жағдайда дауларды түбегейлі қарастырады.
Бірінші сатыдағы 52 әкімшілік соттың әрқайсысы бір төрағадан және баяндамашы судьялар болып табылатын екі сот отырысынан тұратын палаталарға бөлінеді. Ауызша сот процестеріне кәсіби судьялар сияқты дауыс беру құқығы бар қоғамдық негізде жұмыс істейтін тағы екі судья шақырылады. Қарапайым істерде Палата жеделдету мақсатында дауды жеке дара судья ретінде шешім қабылдау үшін тиісті баяндамашы судьяға бере алады.
Әкімшілік соттар құқықтық мәселелерді де, нақты жағдайларды да тексеретін орган болып табылады. Бұл ретте сот әкімшілік органдардың шағым жасалған іс-әрекеттерінің орындылығын емес, олардың заңдылығын ғана тексеретінін атап өткен жөн.
Дәріскерлер негізінен оң мысал ретінде әкімшілік Әділет үлгісімен салыстырмалы аспектіде Қазақстан Республикасының Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексінің нормаларын келтірді.
Курс аясында Орталық Азия елдерінің, оның ішінде Қазақстан Республикасының Әкімшілік Әділет саласындағы қол жеткізілген прогресі, әкімшілік органдар мен соттардың құқық қолдану практикасының қазіргі мәселелері туралы сындарлы пікірталас өтті.
Орталық Азия елдерінен курс қатысушылары мен дәріскерлері жария-құқықтық қатынастардағы адамдардың бұзылған (даулы) құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін тиімді қалпына келтіруге бағытталған Қазақстан Республикасы Әкімшілік кодексінің оң және прогрессивті нормаларын және сот практикасын атап өтті.
Осы жылдың 29 шілдесінде аталған курс аясында судьялар делегациясы Шверин қаласының әкімшілік сотына барды (Висмар қаласында мұндай сот жоқ).
Бұл сапар ашық сот отырысына қатысуды қамтыды, онда соттың 1-ші палатасының судьясы ауызша тыңдауда шетелдіктің шағымы бойынша көші-қон саласындағы әкімшілік істі қарады, онда Алжир азаматы Талапкер әкімшілік органды тұрақты тұруға қатысты қолайлы әкімшілік актіні шығаруға мәжбүрлеуді сұрады.
Сот процесінен кейін Әкімшілік Сот Төрағасы Крониша Германиядағы әкімшілік Әділет дамуының тарихы туралы баяндама жасады, қатысушыларға сот жұмысы, даулар санаты бойынша статистикалық деректер туралы хабарлады.
Қатысушылар неміс судьяларымен сот құрылысы және әкімшілік сот ісін жүргізу мәселелері бойынша пікір алмасты.
Курс қорытындысы бойынша қатысушыларға сертификаттар берілді.
