Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Қазақстан стратегиялық зерттеулер институтында «КИСИ GPS: Gylym. Pikir. Sayasat» Ұлттық сараптама алаңының тұсаукесерін өтті. Белгілі саясаткерлердің, саяси партиялардың жетекшілерінің, сарапшылар қауымдастығының өкілдерінің, қоғам қайраткерлерінің қатысуымен өткен бірінші талқылау Мемлекет басшысының Жолдауына және Қазақстандағы билік институттарының трансформациясына арналды. Пікірталас алаңына ҚСЗИ директоры Еркін Тұқымов модераторлық жасады.
Еркін Тұқымов өзінің алғысөзінде «КИСИ GPS» Ұлттық сараптама алаңы елдің дамуы мәселелері бойынша жаңа мағыналарды қалыптастыруға, тың идеяларды іздеуге мүмкіндік беретінін баса айтты. «Бүгінгі ұлттық сараптамалық пікірталас алаңының ашылуының бәріміз үшін маңызы зор. Алаңның атауы Жаңа Қазақстанның құрылуымен тікелей байланысты. «GPS» сөзінің мағынасы бір жағынан еліміздің дамуы үшін жаңа идеяларды іздеумен байланысты болса, екінші жағынан сөзбе-сөз «Ғылым. Пікір. Саясат» деген мағынаны білдіреді. Бүгінгі күні Үкімет пен қоғам тұрақты диалогқа, тұрақты пікір алмасуға мүдделі екені анық. Біз қандай Қазақстан құрып жатырмыз, өз өмірімізді жақсарту үшін не істеуіміз керек және Қазақстан әлемдік қауымдастықтың одан да табысты мүшесі болуы үшін не істеу керек деген сұрақтар бәріміз үшін ортақ. Сондықтан алаңымыздың тұрақты болуы өте маңызды. Сондай-ақ бұл алаң бүкіл қоғамның, тіпті кең-байтақ жеріміздің шалғай аймақтарындағы барша азаматтардың сұранысына жауап беруі тиіс деп есептеймін. Біз әртүрлі көзқарастарды көру үшін елорда мен Алматыда ғана кездеспей, сонымен қатар бүкіл Қазақстанды аралауымыз қажет. Осыған орай, ұлттық сараптама алаңның мәртебесіне сәйкес болу үшін өңірлерде талқылаулар өткізіп, билікке қорытындылар мен ұсыныстарды қалыптастыру кезінде барлық пікірлерді ескеруге дайынбыз», – деді Қазақстан стратегиялық зерттеулер институтының басшысы.
ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты, «Ақ жол» Қазақстан демократиялық партиясының төрағасы Азат Перуашев парламентаризм институтын және мәслихаттарды нығайтудың маңыздылығын атап өтті. «Реформалар – ұзақ жолдың бастауы. Біз тежемелік және тепе-теңдік жүйесі бойынша жұмыс істеуіміз керек. Тежеу мен тепе-теңдік жүйесі жұмыс істемесе, қанша партия болатыны маңызды емес», – деді Азат Перуашев.
Өз кезегінде «Amanat» партиясының хатшысы Дәулет Кәрібек реформаларды талқылауға барлығының атсалысуы керектігін айтты. «Мемлекет басшысының реформалар бағдарламасы бүкіл халық үшін қолайлы болашақ құруға бағытталған. Терең талдауды қажет ететін көптеген нақты мәселелер бар. Сыни көзқарас керек, бірақ ол қоғамды бөлмеу керек. Біздің басты құндылықтарымыз – тәуелсіздік пен азаматтар», – деді Дәулет Кәрібек.
Қазақстан халықтық партиясының төрағасы Ермұхамет Ертісбаев өз сөзінде қаңтар оқиғасы ескі жүйеде қордаланып қалған кемшіліктерді көрсеткенін баса айтты. «Президент жолдауы саяси жаңғыру үшін барлық қажетті жағдайларды жасайды. Барлық саяси реформалардың өзекті мәселесі – Парламенттің жаңа мәртебесі. Жаңа Қазақстанда мен Конституцияның өзгеруін көріп тұрмын. Мен осы мәселе бойынша диалог үшін арнайы комиссия құруға шақырамын. Сондай-ақ, халықтың мемлекеттік басқаруға жаппай қатысуы туралы тезисті мен де толық қолдаймын. Тоқаевтың жолдауы халықты шешім қабылдау үдерісіне тартуға және билікке монополияны жоюға бағытталған. Халықтық партия кәсіподақтар конфедерациясымен байланыста. Тәуелсіз кәсіподақтарда белсенді азаматтар көп. Бізге мысал ретінде Ұлыбританияның Лейбористер партиясын айтуға болады. Онда бұл партия кәсіподақтарға негізделген. Біз көптеген тәуелсіз кәсіподақтардың пайда болуын қолдаймыз. Адамдар кәсіподақ ұйымына кірсе, көп нәрсені үйренеді. Ең алдымен, бюджет мәселелері. Сайлауға түсетін әрбір адам бюджет мәселелерін түсінуі керек», – деді Ермұхамет Ертісбаев.
Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты, Конституциялық заңнама, сот жүйесі және құқық қорғау органдары комитетінің мүшесі Ләззат Сүлеймен мұндай пікірталас алаңдарын аймақтарда өткізудің маңыздылығын атап өтті. «Мен Парламенттің, мәслихаттардың ұстанымдарын нығайту, заңнаманы бекіту жөніндегі барлық бастамаларды қолдаймын. Жақында біз, Сенат депутаттары өңірлерді аралап, халықпен кездестік. Халық саясаттың белсенді субъектісі ретінде күрделі сұрақтар қояды. Жергілікті тұтынушылар өте белсенді. Тиімділікті арттыру үшін жұртшылықпен әңгіме жүргізіп, осы тақырыпта әрбір қазақстандықпен сұхбаттасып, осы реформалардың қолдаушысы болу үшін талдау жүргізіп, түсіністік қалыптастыру қажет», – деді Ләззат Сүлеймен.
«Қазақстандық қоғамдық даму институты» КеАҚ басқарма төрағасы Қазбек Майгелдинов Мемлекет басшысы Қоғамдық кеңестердің жұмысын қайта қарауды тапсырғанын баса айтты. Бізде қоғамдық кеңес бар, мәслихат бар, басқа да кеңестер бар. Олардың функционалдық айырмашылығы неде? Өйткені, қоғамдық кеңес құрылғанда оның мәслихаттан айырмашылығы неде деген сауалдар туындады. Әрине, бақылау – азаматтарды саяси үдерістерге қатысуға ынталандыратын өте қуатты бастама. Дегенмен, олардың ерекшеліктері мен функционалдық міндеттерін ажырата білу керек. Сонда ғана азаматтар қандай кеңеске кіру керек, қандай мүмкіндіктер бар, мәселелері қайда шешілетінін түсінеді. Сондықтан, әсіресе, өңірлерде осындай алаңдар арқылы нақты түсіндіру жұмыстарын жүргізсек, саяси белсенділік пен саяси мәдениетті қалыптастыруға өз үлесімізді қосамыз», – деді.
Парламентаризм институтының директоры Мансұрхан Махамбетовтың айтуынша, қолданыстағы заңдар мен ұсынылып отырған реформалар Конституция нормаларына қаншалықты сәйкес келеді деген сұраққа жауап беру қажет. Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың саяси реформалар бағдарламасы осындай жұмыстар жүргізуге мүмкіндік береді», – деді ол.
ҚР Парламенті Сенатының Ақпараттық-талдау бөлімінің меңгерушісі Юрий Черкасов атап өткендей, мұндай пікірталас алаңдары өте қажет. «Осындай белсенді диалогтың өтіп жатқаны өте жақсы, ол қазір маңызды. Бұл ретте Жолдаудың рөлі зор болды. Мен Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институтын осы бастамасымен құттықтағым келеді», – деді Юрий Черкасов.
«Amanat» партиясының Қоғамдық саясат институтының директоры Мәдина Нұрғалиева Мемлекет басшысының Жолдауынан қоғамдық саланың жандануын күтетінін атап өтті. «Біз қазірдің өзінде жаңа партиялық жобалардың жандана бастағанын көріп отырмыз. Мәселен, гендерлік бағыттағы «Ақжүніс» ұйымы өз партиясын құруға ниетті екенін мәлімдеді. Бұл да саяси мәдениеттің көрсеткіші. Бұл ретте бұрын аймақтық, гендерлік және салалық ерекшеліктерге негізделген партиялар құруға тыйым салынған болатын. Біз физиологиялық сипаттамаларға бөлінбей, идеологиялық артықшылықтар бойынша ерекшеленуіміз керек. Осыған байланысты біз жаңа серпін көріп отырмыз. Экологиялық және гендерлік бағдардағы қоғамдық бағыттар белсендірілді. Жалпы жаңа партиялық жобалардың пайда болуын күтуге болады. Мұны партиялар қызметі туралы нормаларды либерализациялау да көрсетеді. Осылайша тіркеу процедурасы жеңілдетілді. Енді біз жаңа партиялық ойыншылардың пайда болуын күтеміз», – деп түйіндеді.
